India komt met eigen vuurwerk
India is naast de ontwikkeling van atoombommen, met een eigen knalvriendelijk vuurwerk op de markt gekomen. In plaats van Bara’s, Goel-Goella, Gulab Djamoen etc. wordt er in India een zogeheten consumentenvuurwerk gebruikt bij gelegenheden als ‘Diwali’, festival of lights; Tegen eind oktober viert men de terugkomst van de god Ram. (Het complete culturele verhaal is te complex om hier even neer te zetten, én het gaat hier om het vuurwerk..) Indiaas vuurwerk wordt geheel in eigen beheer ontwikkeld en geproduceerd. Naast een aantal grote spelers zijn er zo’n 290 (!) kleinere fabriekjes bezig met de productie van consumenten vuurwerk voor de eigen markt. In Nederland is dit vuurwerk ‘ooit’ geà¯mporteerd en verkocht geweest hoewel details erover niet bekend zijn. De diverse producten zijn een absolute lust voor het oog, en oor. .
Vuurwerk
Elk jaar wordt er massaal vuurwerk afgestoken. Het ene is knalvuurwerk en de ander is siervuurwerk. En het is zeker prachtig om te zien, maar er zitten ook nadelen aan het vuurwerk. Vuurwerk mag doorgaans pas op de jaarwisseling afgestoken worden, maar menig jongeren beginnen al ruime tijd ervoor. Dit is meestal geen siervuurwerk, maar echte harde knallers. Vele mensen hebben thuis diverse huisdieren, zoals honden, katten, of bepaalde knaagdieren. Deze dieren hebben allemaal goede oren en zijn gevoelig voor het vuurwerk. Doordat er buiten veel vuurwerk af gaat schrikken veel van deze dieren daardoor en dit is niet leuk voor de dieren. Ze worden er bangig door of raken in panier. Maar niet alleen de huisdieren hebben er last van. Ook boerderijdieren en vrije dieren (vogels e.d.). Maar ook de huisdieren die buiten worden uitgelaten of katten die al buiten rondlopen komen dicht in de buurt van het vuurwerk. Ook lopen er elk jaar wel personen rond die vuurwerk onverantwoord weggooien en waarbij het vuurwerk bij dieren dicht in de buurt komt. Dit kan ook resulteren in verwondingen bij dieren.
Milieu
Tijdens de jaarwisseling schieten mensen in Nederland circa 10 miljoen kg (zo’n 40 miljoen euro) aan klein vuurwerk de lucht in. Daar komt nog ongeveer 30% aan illegaal vuurwerk bij. Het grootste deel, 90%, is siervuurwerk, de rest is knalvuurwerk. Knalvuurwerk is minder milieubelastend dan siervuurwerk. Bij knalvuurwerk komt voornamelijk het broeikasgas kooldioxide vrij. Bij siervuurwerk komen daarnaast stofdeeltjes vrij, waaronder metaaldeeltjes. De stoffen die na het afsteken van vuurwerk overblijven, zijn belastend voor het milieu. Ze komen terecht in bodem, lucht en water.
Vast afval
Na het afsteken van het vuurwerk blijft een deel van het vuurwerk op de grond liggen of valt al snel naar beneden. Dit is jaarlijks ongeveer 6 miljoen kilogram afval dat voornamelijk bestaat uit papier (van het knal- en siervuurwerk) en hout, kunststof en klei (van het siervuurwerk). Het merendeel komt bij het huishoudelijk afval en het straatvuil terecht.
Luchtvervuiling
Tijdens de jaarwisseling is de lucht vol met fijn stof: smog. Behalve fijn stof komen er gasvormige stoffen (distikstofoxide, zwaveldioxide, methaan, koolstofdioxide, zwavelwaterstof en koolstofmonoxide) in de lucht terecht. Op sommige plaatsen kan de concentratie fijn stof in de nieuwjaarsnacht enkele uren 5 à 6 keer zo hoog zijn als normaal. De luchtvervuiling door vuurwerk is van tijdelijke aard. Over het hele jaar gezien veroorzaakt vuurwerk 0,4% (128,5 ton) van de uitstoot van fijn stof naar de lucht.
Bodem en watervervuiling
Bij het afsteken van met name siervuurwerk komen naast verbrandingsgassen, ook metalen vrij, zoals barium, koper, strontium en antimoon. De totale emissie van deze stoffen overschrijdt echter geen maximaal toelaatbare grenzen in het oppervlaktewater, bodem of lucht. Dit geldt alleen niet voor koper, waarvan op veel plaatsen in het oppervlaktewater de concentratie boven de maximaal toelaatbare grens uitkomt. Circa 15% van de totale belasting van het oppervlaktewater door koper is afkomstig van vuurwerk. Koper is giftig voor planten en dieren, wanneer de natuurlijke gehaltes worden overschreden.
Samenstelling vuurwerk
Knalvuurwerk bestaat voor een groot gedeelte, 80% – 90%, uit papier en voor de rest uit chemische stoffen: een mengsel van kaliumnitraat, koolstof en zwavel. Dit mengsel wordt buskruit genoemd, en heeft al honderden jaren dezelfde samenstelling. Na ontsteking reageren de chemische stoffen met elkaar waardoor energie vrijkomt, wat te horen is aan een knal.
Siervuurwerk bestaat voor ongeveer 60% uit ‘omhulsel’: karton, kunststof, klei en/of hout. De rest is een chemisch mengsel, waarvan ongeveer de helft buskruit en de helft andere chemische stoffen die de kleuren veroorzaken. Vaak bevatten ze metalen. Bijvoorbeeld aluminium, magnesium en titanium voor helder licht, houtskool en ijzerdeeltjes voor een goudkleurige vonkregen, natrium voor geel-oranje licht, barium(nitraat) voor groen licht, strontium(nitraat) voor rood licht en koperoxide voor blauw licht.
