Cinematografische analyse van de film Mr. India
Mr India is een 1987 uitgekomen Bollywood science fiction film die geregisseerd werd door Shekhar Kapur. De vertolkers van de hoofdrol waren Anil Kapoor , de opwaarts-en voorwaarts klapwiekende Sridevi die in de romantische belangstelling van Anil Kapoor wervelde en tot slot Amrish Puri in zijn rol als de schurk Mogambo. De film die destijds tot de grootste hit van India behoorde blijft een onvergetelijke klassieker. Deze film is vaak hoog aangeschreven geweest op de hitlijst en wilde meedingen naar de Filmfare Awards. Helaas werd de prijsuitreiking niet in dat jaar gehouden.
Plot: De film opent met de onthulling van het feit dat er geweld geëscaleerd zou zijn in India waarin schurk Mogambo zich een centrale rol heeft toebedeeld. Diens handlangers, Teja (Ajit Vachani) en Daaga (Sharat Saxena) die in een helikopter aankomen, rapporteren aan Mogambo hun vooruitgang in hun subversieve activiteiten tegen India, waaronder de verkoop van wapens, het bewapenen van terroristen en het realiseren van illegale goktenten over het hele land. Mogambo wordt afgebeeld als een briljante maar gekke generaal wiens doel is om India te veroveren. Doordat hij zich een heerser waant over zijn mannen beveelt hij drie soldaten in een put gevuld met geconcentreerd zoutzuur te springen waar hij vervolgens met voldoening over spreekt.
Het eiland Mogambo , vernoemd naar deze gelijknamige schurk, is gemodelleerd naar het eiland van een zekere Dr Nee. Het is een self-contained kolonie, met geavanceerde communicatie, wapens, en laboratoria die apparaten van verschillende high-tech kan ontwerpen. Mogambo zit op zijn troon op het eiland, houdt toezicht op al het kwaad dat zijn handlangers over heel India aanrichten en blijft hopen dat hij op een dag geheel India zal kunnen veroveren. Zijn ondergeschikten begroeten hem met ‘Heil Mogambo! waarmee zijn onbetwistbare gezag nog eens wordt geaffirmeerd.
De film voert vervolgens Arun Verma (Anil Kapoor) ten tonele. Hij was zelf ooit wees en huurt als violist een groot oud huis met uitzicht op een strand. Hij herbergt een tiental weeskinderen, ongeveer 5-12 jaar, die hem met “Arun Bhaiyya” ( “broer Arun”) aanspreken. Hij zorgt voor ze met de hulp van zijn kok en de verzorger Kalender (Satish Kaushik). Arun is over het algemeen onverschillig en roekeloos, bouwt schulden op bij de lokale voedsel koopman Roopchand (Harish Patel), en is voortdurend laat met het afdragen van huurpenningen aan Maniklal (Yunus Parvez) . Ondanks deze praktische problemen, probeert Arun te kijken vanuit de zonnige kant van elke situatie en heeft over het algemeen plezier met Kalender en de kinderen.
Als de tijd verstrijkt herinnert Kalender Arun er zachtjes aan dat de kosten van de exploitatie van het huis blijft stijgen en dat Arun zijn violistenschap zou moeten aanwenden het tekort aan te vullen. Daarnaast besluit hij een ruimte op de eerste verdieping, met uitzicht op de zee te verhuren. Als hij een keer naar de plaatselijke krant gaat om een advertentie voor de ruimte te plaatsen, ontmoet hij Seema Sohni (Sridevi); na een grappig incident tussen hen, maakt hij haar tot zijn huurder ondanks haar weerzin te moeten leven in gezelschap van kinderen.
Bij het ontwaren van de kinderen raakt Seema vertoornd en voelt ze zich verraden en boos, maar als ze de benarde situatie waar Arun in verkeert eenmaal ziet en de adellijke glorie van zijn zaak, draait ze gelijk bij en raakt bevriend met iedereen.
De film krijgt een keerpunt als Arun plotseling een mysterieuze brief ontvangt van een vriend van de familie Dr Sinha (Ashok Kumar), volgens welke Arun’s vader zou zijn overleden tengevolge van een door hemzelf ontworpen apparaat dat de gebruiker ervan onzichtbaar zou maken.
Met de aanwijzingen in de brief lukt het Arun met het gezelschap van zijn pupil Jugal het laboratorium van zijn vader te betreden alwaar hij het apparaat vindt. Het apparaat is in de vorm van een grote gouden horloge dat om de pols wordt gedragen. Wanneer het horloge geactiveerd wordt raakt de drager ervan onzichtbaar voor het blote oog. Deze onzichtbaarheid is alomtegenwoordig, behalve bij rood licht in welk geval de gebruiker wel zichtbaar kan worden.
Anil Kapoor verslaat in diens hoedanigheid als Mr India Mogambo’s mannen tijdens verschillende ontmoetingen en verijdelt hun criminele plannen. Mogambo is woedend en geà¯ntrigeerd door de ‘onzichtbare man “. Mogambo bedreigt en martelt om achter de ware identiteit Mr India te komen en het onzichtbaarmakende apparaat te kunnen lokaliseren. Mogambo activeert gedreven door haatgevoelens vier gigantische raketten, die gereed staan om India te vernietigen. Er ontstaat een verwoed gevecht tussen Mogambo en Arun waarbij deze laatste naar goed Indiaas filmisch gebruik als winnaar uit de bus komt. Arun schakelt de lancering van de raketten uit. Mogambo zelf overlijdt in het vuur met de mompelende woorden “Heil Mogambo!” terwijl de vlammen hem helemaal omvademen . Arun’s dubbele identiteit blijft geheim voor de meeste mensen hoewel hij terugkeert naar zijn vroegere leven.
Kritische analyse:
De film Mr. India is als science fiction bedoeld en in zoverre zit er .– zelfs in de zwaar overtrokken vorm- wel iets in. Er zijn eigenlijk drie dingen aan de orde:
1. De filmmaker heeft duidelijk willen maken tot welke uitersten de idoolverering kan komen en aan welke machten de moderne mens is overgeleverd als pressuregroups hun kans krijgen.
2. De film richt de schijnwerper op een staaltje patriottisme en laat daarbij kritische vragen ter beantwoording over aan de kijker.
3. De film stelt daarbij een probleem van veel wijdere omvang aan de orde: de wijze waarop met behulp van de moderne technologie een stuk geestelijke geweldpleging. wordt toegepast door de manipulerende intimidatie van de ander.
Afgezien van alle andere functies die Mr. India kan hebben vertegenwoordigt die in het Indiase film oeuvre ook een decoratief element. Een al te nadrukkelijke vereenzelviging van Mogambo met zijn eigen idealen en imperium kan immers met zich meebrengen dat hij als mens niet meer zichzelf kan zijn. Het decor doet denken aan spektakel maar vooral ook het spectaculaire . Het spectaculaire wordt aanleiding tot show of ornament, dat wezenlijk naar de achtergrond is verdrongen om het bijeffect te kunnen laten overbrengen. De film beschikt als medium over de mogelijkheid door de close-up een bepaalde wereld in beeld te roepen welke aanwezigheid op de achtergrond van de filmhandeling toch ergens wordt verondersteld of die men daarbij nodig heeft als een dramatische of humoristische onderbreking. De opzichtige stijl die Shekhar Kapur bewust koos en die hem niet bepaald deed afzien van ieder overtollig detail, de camerahantering die de bewegingen opschroefde tot het buiten noodzakelijke en tenslotte, de nadruk die hij legde op de high-tech tragedie. Daardoor werden schilderachtige en anekdotische gegevens alleen benut voor zover deze voor de ontcijfering in praktische termen konden zijn. Dat wat Anil Kapoor deed, eventueel aan exceptionele dingen, geschiedde uitsluitend bij de gratie van de reikwijdte of de beperking die hem binnen de orde van de Bollywood film wordt gegeven.
Het verhaal doet helemaal wat gewild en geconstrueerd aan een roept eigenlijk meer vraagtekens op dan dat het vragen beantwoordt. Deze film houdt een cultuurkritiek in voor de mensen van de technologische tijd, bedwelmd door rijkdom, egoisme en genot. De film blijkt bewust fragmentarisch maar ontleent juist daaraan zijn kracht en roept op, los van de idylle, tot een nieuwe werkelijkheidsbeleving.
Rabin Gangadin
